Μουσείο Μπενάκη: Οι Εκπαιδευτικές Μουσειοσκευές

Μουσείο Μπενάκη: Οι Εκπαιδευτικές Μουσειοσκευές

Μαρία Διαμάντη

Καλυψώ Μιλάνου

Μαρία Αργυριάδη

Νίκη Ψαράκη-Μπελεσιώτη

Στέργιος Στασινόπουλος

Μάρτιος 1991

Ελληνικά

Journal Article

Μαρία Διαμάντη

Καλυψώ Μιλάνου

Μαρία Αργυριάδη

Νίκη Ψαράκη-Μπελεσιώτη

Στέργιος Στασινόπουλος

Journal Article

Η μουσειοσκευή «Οι ελληνικοί παραδοσιακοί κεφαλόδεσμοι» απευθύνεται σε παιδιά 8-12 χρονών. Στον εκπαιδευτικό παρέχει οδηγίες, βιβλία και άρθρα για την παραδοσιακή ενδυμασία. Στα παιδιά προσφέρονται διαφάνειες με επεξηγηματικό κείμενο, αφίσες με κεφαλόδεσμους, μεγάλη ασπρόμαυρη φωτοτυπία αθηναϊκού κεφαλόδεσμου για να τη χρωματίσουν και να την κρατήσουν, δείγματα κεφαλόδεσμων μεταγραμμένα σε οικεία στα παιδιά υλικά (χαρτόνι, κόλες γλασέ, χαρτί γκοφρέ, ύφασμα, κ.ά.) που συνοδεύονται από ενημερωτικές καρτέλες και οδηγίες κατασκευής, δύο κεφάλια από κούκλες για να δοκιμάσουν πάνω τους τους κεφαλόδεσμους. Την αναβίωση της εποχής ενισχύει κασέτα με παραδοσιακά τραγούδια. Η χειροτεχνική φάση έχει εύκολα και δύσκολα στάδια: Να ζωγραφίσουν έναν κεφαλόδεσμο ή να τον κατασκευάσουν; Να ζωγραφίσουν μια ολόκληρη φορεσιά ή να διαλέξουν ένα μοτίβο από ένα υφαντό μαντίλι και να το κεντήσουν σε σελιδοδείκτη; Μήπως να το ζωγραφίσουν πάνω σε τζάμι ή σε πλακάκι; «Το κασελάκι του αγιογράφου» απευθύνεται σε μαθητές του Γυμνασίου και του Λυκείου. Είναι εξοπλισμένο με εργαλεία και υλικά αγιογραφίας από το 15ο και το 16ο αιώνα, από τότε δηλαδή που οι κρητικοί ζωγράφοι ξαναζωντανεύουν την παράδοση της κωνσταντινουπολίτικης αγιογραφίας. Διαφάνειες επιτρέπουν τη σύγκριση της οργάνωσης και των υλικών ζωγραφικής ενός κρητικού εργαστηρίου με αντίστοιχα εργαστήρια στην Ιταλία και τις Κάτω Χώρες. Τα υλικά, που ακολουθούν τα στάδια της ζωγραφικής, είναι η ξυλεία, η ζωική κόλλα (που προερχόταν και από την επεξεργασία μουσούδας τράγου), το ύφασμα, ο νεκρός γύψος, ο κρόκος του αβγού, τα χρώματα, ο χρυσός και το βερνίκι. Η τεχνική δεν είναι απλή. Για την αποτύπωση του σχεδίου χρησιμοποιούνταν τα «ανθίβολα», «νύχι» από αχάτη ολοκλήρωνε το στίλβωμα του χρυσώματος. Το «κασελάκι» εναποθέτει στα χέρια του καθηγητή ένα κείμενο και διαφάνειες για τα εργαστήρια, τα υλικά και την τεχνική της αγιογραφίας. Στα παιδιά προσφέρει τα υλικά σε μπουκαλάκια και βάζα, τα εργαλεία (πινέλα, «νύχι», γουδί, αχιβάδες κ.λπ.) και, τέλος, το ανθίβολο και μια εικόνα σε πέντε διαδοχικά στάδια κατασκευής. Η μουσειοσκευή «Τα λαϊκά παιχνίδια», που βασίζεται στην προσωπική συλλογή της Μαρίας Αργυριάδη, απευθύνεται σε παιδιά του Δημοτικού και περιέχει αυθεντικά παλιά παιχνίδια πλάι στις διαφάνειες και τα επεξηγηματικά κείμενα. Στα λαϊκά παιχνίδια περιλαμβάνονται η κουδουνίστρα, τα ζώα (πάνινα, πήλινα, ξύλινα), η κούκλα των κοριτσιών. Εδώ επιβάλλεται μια παρένθεση: γύρω στα τρία της, το κορίτσι του χωριού αποκτούσε από τη μητέρα της την πρώτη του, πάνινη, «κουτσούνα». Γύρω στα 8 με 12, το κορίτσι έπαιρνε από τον πατέρα του μια ξύλινη κουτσούνα ντυμένη με αστική φορεσιά. Στην εφηβεία, το κορίτσι αποκτούσε μια κούκλα με νυφική φορεσιά που θα συνόδευε τα προικιά της και δεν θα την εγκατέλειπε ποτέ. Το τόπι, «σφαίρα» στην αρχαιότητα, ήταν αρχικά κοριτσίστικο παιχνίδι, όπως και τα κότσια, οι «αστράγαλοι». Στην αρχαιότητα υπήρχαν δύο ειδών κούνιες, η «σφενδόνη» και το «πέταυρον». Το γιο-γιο είναι ένα λαϊκό πανηγυριώτικο παιχνίδι. Αγορίστικα παιχνίδια είναι η ροκάνα, οι κατασκευές αντικειμένων (αμάξια, καραβάκια, κ.λπ.) και οι σφυρίχτρες, ήδη γνωστές στην Αίγυπτο τουλάχιστον από τον 10ο αιώνα π.Χ.

Μάρτιος 1991

38

Ελληνικά

23-29

Αρχαιολογία και Τέχνες

Μουσείο Μπενάκη: Οι Εκπαιδευτικές Μουσειοσκευές

https://www.archaiologia.gr/wp-content/uploads/2011/06/38-3.pdf