Βιομηχανική Αρχαιολογία: Η Άλλη Αρχαιότητα

Βιομηχανική Αρχαιολογία: Η Άλλη Αρχαιότητα

Γιώργος Μαχαίρας

Φεβρουάριος 1986

Ελληνικά

Journal Article

Γιώργος Μαχαίρας

Journal Article

«Η βιομηχανική αρχαιολογία είναι ένα πεδίο μελέτης που ενδιαφέρεται για την ανίχνευση, την έρευνα, την καταγραφή και ενδεχομένως τη διατήρηση των βιομηχανικών μνημείων. Εκτός αυτού προσπαθεί να συνδέσει το ενδιαφέρον αυτών των μνημείων στο ιστορικό, κοινωνικό, τεχνολογικό τους πλαίσιο.» Η χρονολογική οριοθέτηση της έρευνας είναι από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η βιομηχανική αρχαιολογία. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι το πεδίο έρευνας αρχίζει από την προϊστορία, όταν ο άνθρωπος εκμεταλλεύεται και επεξεργάζεται πρώτες ύλες για να κατασκευάσει εργαλεία. Άλλοι όμως θεωρούν το βιομηχανικό μνημείο ένα «σημάδι» και, στρέφοντας την προσοχή τους από τα πράγματα στους ανθρώπους, εστιάζουν στη νέα εργασιακή και κοινωνική οργάνωση και στις πόλεις που αυτή η δυναμική μεταμορφώνει. Ένα δεύτερο πρόβλημα αφορά τη θεωρητική και μεθοδολογική πληρότητα αυτού του νέου χώρου έρευνας. Τώρα πια πηγές πληροφοριών θεωρούνται όχι μόνο τα μνημεία αλλά και αρχεία βιομηχανιών, σχέδια, φωτογραφίες, γραπτές ή προφορικές μαρτυρίες. Θεωρείται επίσης δεδομένο ότι το φαινόμενο της εκβιομηχάνισης διαμόρφωσε όχι μόνο κοινωνικές συμπεριφορές και νοοτροπίες αλλά ακόμη και το υποσυνείδητο των ανθρώπων. Οι κλειστές ιεραρχίες που κατακερμάτιζαν το πεδίο της ιστορίας σπάνε, οι χώροι αναζήτησης αποδεικνύονται αλληλένδετοι. Ακόμη ένα ζήτημα αποτελεί η σχέση του αντικειμένου της βιομηχανικής αρχαιολογίας με την πολιτιστική κληρονομιά. Τα πολιτιστικά αγαθά οφείλουν να επαναπροσδιοριστούν για να συμπεριλάβουν την «κουλτούρα του χρήσιμου», την ιστορία των «κατώτερων τάξεων», ένα παρελθόν που είναι ακόμα μέσα μας. Προτείνεται η διεύρυνση του αισθητικού κώδικα στην αισθητική της μηχανής. Τα αντικείμενα της βιομηχανικής αρχαιολογίας που εντάσσονται στην πολιτιστική κληρονομιά είναι: α) τα βιομηχανικά κτίρια, β) οι εργατικές κατοικίες, γ) τα μέσα επικοινωνίας και μεταφοράς, δ) οι μηχανές, τα εργαλεία. Η βιομηχανική αρχαιολογία εγείρει σύνθετα προβλήματα καταγραφής, διατήρησης και χρήσης. Η προστασία των βιομηχανικών μνημείων με την υπάρχουσα νομοθεσία είναι αδύναμη και ανεπαρκής. Η καταγραφή θα πρέπει να αποτελέσει το κατώφλι της έρευνας για τις ιστορικές κοινωνικές ομάδες και για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον, στην πόλη, στους ανθρώπους που έφερε η εκβιομηχάνιση. Η συλλογή και η ταξινόμηση ενός τέτοιου υλικού είναι ήδη έργο τεράστιο. Η αποδοχή μιας πολιτικής της «διατήρησης» δεν εγγυάται ούτε τη σωστή ανάδειξη των μνημείων, ούτε τη σωστή τους επανένταξη, ούτε την εύστοχη επαναχρησιμοποίησή τους. Το μέλλον των βιομηχανικών μνημείων, για κάποιο λόγο, συνδέθηκε άρρηκτα με τους ανεξάντλητους πολιτιστικούς συλλόγους. Ουδείς φαντάζεται να στεγάζονται σε βιομηχανικά μνημεία σχολεία, γυμναστήρια, βιβλιοθήκες.

Φεβρουάριος 1986

18

Ελληνικά

15-22

Αρχαιολογία και Τέχνες

Βιομηχανική Αρχαιολογία: Η Άλλη Αρχαιότητα

https://www.archaiologia.gr/wp-content/uploads/2011/06/18-3.pdf