Περιήγηση στον Αρχαιολογικό Χώρο του Ραμνούντος

Περιήγηση στον Αρχαιολογικό Χώρο του Ραμνούντος

Βασίλειος Πετράκος

Ιούνιος 1991

Ελληνικά

Journal Article

Βασίλειος Πετράκος

Journal Article

Ο Ραμνούς ανήκε στο δήμο της Αιαντίδος. Εκτός από τα δύο του ιερά, της Νέμεσης και του Αμφιάραου, τον Ραμνούντα αποτελούν η Βόρεια και η Νότια οδός, και το πυκνοκατοικημένο φρούριο με τα μαρμάρινα τείχη, με κτήρια δημόσια και ιδιωτικά. Διττός ήταν ο προορισμός της φρουράς: να φυλάει τα σύνορα της Αττικής με τη Βοιωτία και να εξασφαλίζει το ανεμπόδιστο πέρασμα των αθηναϊκών πλοίων που περιπολούσαν τον Ευβοϊκό διατηρώντας τον ελεύθερο από τους πειρατές. Χωρίς τα φρούρια του Ραμνούντος και του Σουνίου η Αθήνα αποκοβόταν από την Εύβοια που την προμήθευε με στάρι. Πλησιάζοντας την περιοχή του Ραμνούντος από το δρόμο της Σταμάτας, βρισκόμαστε στην πεδιάδα του Λιμικού, που τότε διέσχιζε απ’ άκρου σ’ άκρο η Νότια οδός, πλαισιωμένη από ταφικούς περιβόλους του 4ου αιώνα π.Χ. από άσπρο, ντόπιο μάρμαρο. Η οικογένεια του Μενεστίδου μάς άφησε ένα επιτύμβιο ανάγλυφο και ο Ευφράνωρ μια επιτύμβια στήλη. Το τελευταίο, λιθόστρωτο τμήμα της Νότιας οδού οδηγεί στο ναό της Νέμεσης. Σήμερα βλέπουμε τα ερείπια δύο ναών του 5ου αιώνα π.Χ. Πριν από αυτούς υπήρξε ένας ναός από τις πρώτες δεκαετίες του 6ου αιώνα, στα τέλη του οποίου χτίστηκε άλλος ναός, δωρικού ρυθμού, από ωραίο λευκό πουρί της Αττικής που υποθέτουμε ότι καταστράφηκε από τους Πέρσες. Μετά τα Περσικά, χτίστηκε τρίτος ναός της θεάς, που συνήθως λέγεται πολυγωνικός ή μικρός ναός. Όταν χτίστηκε ο τέταρτος ναός της Νέμεσης, ο μικρός ναός έγινε «θησαυρός», αποθήκη αναθημάτων. Ο νέος ναός της Νέμεσης, περίστυλος, δωρικού ρυθμού, από άσπρο ντόπιο μάρμαρο, άρχισε να οικοδομείται στα μέσα περίπου του 5ου αιώνα π.Χ. και έμεινε σε πολλά σημεία ημιτελής. Από τα κεραμίδια του από πεντελικό μάρμαρο σώθηκε, ως «περιπλανώμενος λίθος», όπως θα έλεγε ο Louis Robert, ένας στρωτήρας που βρέθηκε στη Σκάλα Ωρωπού. Το λατρευτικό άγαλμα και η βάση του, έργα και τα δύο του αγαπημένου μαθητή του Φειδία Αγοράκριτου, θρυμματίστηκαν μετά μανίας από τους χριστιανούς. Ο Βόρειος δρόμος του Ραμνούντος έχει μνημεία μεγάλα και πολυτελή. Ξεχωρίζουν ο περίβολος της Μνησικράτειας και του Λυσίππου, του Πυθάρχου, του Φανοκράτους και, ιδιαίτερα, του Ιεροκλέους. Κατηφορίζοντας τον βόρειο δρόμο, ο αρχαίος Ραμνούσιος αντίκριζε στο τέρμα του ένα μικρό ακριτικό χωριό, προστατευμένο από ισχυρό τείχος, το φρούριο. Δύο δρόμοι, ο ανατολικός και ο δυτικός, οδηγούσαν στο κέντρο του χωριού, την αγορά, που εδώ χρησίμευε και ως θέατρο. Γύρω της υπήρχαν μαγαζιά, εργαστήρια και κατοικίες, συχνά διώροφες. Στο γυμνάσιο γυμνάζονταν και οι στρατιώτες της φρουράς. Από τη λαμπαδηδρομία κατά τα Νεμέσια, έχουν σωθεί αρκετά από τα αναθήματα των εφήβων με χαραγμένα τα ονόματά τους. Στον άνυδρο Ραμνούντα οι αρχαίοι άνοιξαν πλήθος πηγαδιών, αντλώντας το νερό με ένα μηχανισμό με αντίβαρα, με τον «κήλωνα» ή «κηλώνειον» που σήμερα ονομάζεται «γεράνι». Το ψηλότερο μέρος του φρουρίου ανήκε στους στρατιωτικούς που, με ιδιαίτερη δίοδο, μπορούσαν να βρεθούν γρήγορα στην ακτή σε περίπτωση ανάγκης. Τέλος, ιατρική φροντίδα παρείχε από τον 5ο αιώνα π.Χ. το μικρό ιαματικό ιερό του ήρωα γιατρού Αριστόμαχου. Τον υποκατέστησε ο Αμφιάραος με ένα μικρό ιερό χτισμένο κοντά στο φρούριο, πάνω στα βράχια.

Ιούνιος 1991

39

Ελληνικά

44-61

Αρχαιολογία και Τέχνες

Περιήγηση στον Αρχαιολογικό Χώρο του Ραμνούντος

https://www.archaiologia.gr/wp-content/uploads/2011/06/39-7.pdf