Φετιχισμός και Συλλεκτική Μανία: Η Συλλογή Freud. Σκέψεις για τον Υποκειμενικό Χαρακτήρα του «Συλλέγειν» και «Εκθέτειν»

Φετιχισμός και Συλλεκτική Μανία: Η Συλλογή Freud. Σκέψεις για τον Υποκειμενικό Χαρακτήρα του «Συλλέγειν» και «Εκθέτειν»

Ντέλλα Τζωρτζάκη

Δεκέμβριος 1993

Ελληνικά

Journal Article

Ντέλλα Τζωρτζάκη

Journal Article

Το σπίτι του Freud στο Λονδίνο μετατράπηκε το 1986 σε Μουσείο. Το γραφείο-ιατρείο του διατηρήθηκε απείραχτο, όπως ήταν όσο ζούσε εκείνος. Ο εισηγητής της θεωρίας της ψυχανάλυσης επινόησε έναν ιδιαίτερο τρόπο ανάγνωσης των αντικειμένων με άξονα το λανθάνον περιεχόμενό τους. Το βάρος της έρευνας πέφτει στον τρόπο με τον οποίο εξέθεσε ο ίδιος τα αντικείμενα της μεγάλης του συλλογής αρχαιοτήτων, ειδικότερα όμως τα ειδώλια που πήραν θέση πάνω στο τραπέζι του και που ανακαλούν τη φροϋδική έννοια του πατέρα. Καταπατώντας κάθε συμβατικό τρόπο ταξινόμησης, τοποθετημένα σαν ανθρώπινο σύνολο, τα αγαλματίδια δημιουργούσαν με την παρουσία τους ατμόσφαιρα ονείρου και ψυχικών συνειρμών. Κάθε συλλογή είναι διάλογος ανθρώπου και αντικειμένων. Όταν η προσκόλληση στη συλλογή αποτελέσει αυτοσκοπό, τότε τα αντικείμενα χάνουν τις πραγματικές τους ιδιότητες και μετατρέπονται σε φετίχ. Με ανθρωπολογική προέλευση, ο όρος «φετίχ» χρησιμοποιήθηκε τόσο από την ψυχανάλυση όσο και από τον Μαρξισμό. «Κάθε φετίχ», αναφέρει ο Freud, «είναι ένα σύμβολο θριάμβου ενάντια στην απειλή του ευνουχισμού». Ο Marx ανατρέχει στον φετιχισμό για να περιγράψει τη μετατροπή των προϊόντων της εργασίας σε εμπορεύματα στην καπιταλιστική παραγωγή. Στην κεφαλαιοκρατική κοινωνία, η κατοχή αντικειμένων εκφράζει την ανάγκη του ατόμου να επιβεβαιώσει την ύπαρξή του. Πέρα από την ψυχολογική της διάσταση που σχετίζεται με την αθανασία, η συλλογή λειτουργεί και ως υποκατάστατο κοινωνικών σχέσεων. Η διεύρυνση του εαυτού μέσω της συλλογής είναι μόνο ένα σύστημα αυτο-αναφορικό. Η συλλογή χρησιμοποιεί, επίσης, το παρελθόν για να δικαιολογήσει την παρουσία της ως σώμα από «αυθεντικά» κομμάτια. Στην ουσία είναι μια α-ιστορική κατασκευή.

Δεκέμβριος 1993

49

Ελληνικά

88-92

Αρχαιολογία και Τέχνες

Φετιχισμός και Συλλεκτική Μανία: Η Συλλογή Freud. Σκέψεις για τον Υποκειμενικό Χαρακτήρα του «Συλλέγειν» και «Εκθέτειν»

https://www.archaiologia.gr/wp-content/uploads/2011/07/49-13.pdf